Termin “wirtualna rehabilitacja” odnosi się do wykorzystywania elementów wirtualnej lub rozszerzonej rzeczywistości w procesie rehabilitacji. Postęp technologiczny związany z kreowaniem wirtualnej rzeczywistości w ostatnich latach był ogromny. Równocześnie pojawiły się powszechnie dostępne narzędzia, które pozwalają człowiekowi stawać się częścią wirtualnego świata.
Wirtualna rzeczywistość przestała być postrzegana jako technologia służąca głównie rozrywce, doceniono szerokie możliwości jej zastosowania w różnych dziedzinach, również medycznych.1 Dzięki temu rehabilitacja w wirtualnej rzeczywistości staje się coraz częstszym elementem oferty nowoczesnych gabinetów i oddziałów rehabilitacyjnych.
Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość
Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość to środowisko stworzone przy pomocy rozwiązań informatycznych. Dzięki nim możliwe jest kreowanie sztucznego, komputerowego świata.2 Przy pomocy urządzeń peryferyjnych (np. klawiatury, myszy, platformy balansowej) oraz czujników ruchu (np. kamery internetowej) możliwe jest wchodzenie w interakcję z wirtualnym światem.
Najważniejsze cechy wirtualnej rzeczywistości sprowadzić można do dwóch elementów:
- doświadczenie przebywania w wirtualnym środowisku, “zanurzenia” (ang. immersion) w kreowanym komputerowo świecie,
- wchodzenie w interakcje z obiektami wygenerowanymi przez komputer za pomocą rzeczywistych ruchów własnego ciała i/lub urządzeń peryferyjnych.
Rehabilitacja w wirtualnej lub rozszerzonej rzeczywistości
W procesie rehabilitacji wykorzystywane są przeróżne narzędzia, które pozwalają na wykonywanie konkretnych ćwiczeń. Te najbardziej zaawansowane technologicznie zaczynają korzystać z rozwiązań opartych o rzeczywistość wirtualną, przez co można włączyć je w kategorię rehabilitacji w wirtualnej rzeczywistości.
Przykładem mogą być nowoczesne ortezy, które za pomocą czujników ruchu przekazują informacje o położeniu kończyny w przestrzeni. Informacje te są przetwarzane przez oprogramowanie, w efekcie czego pacjent obserwuje na ekranie swoje ruchy w czasie rzeczywistym. Co więcej, oprogramowanie może zawierać zadania, które pacjent musi wykonać, np. wyświetlać wzorzec ruchu, który należy powtórzyć.
Takie zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w rehabilitacji można uznać za uzupełnienie dla urządzenia typu orteza czy egzoszkielet. Powstała jednak cała grupa narzędzi, w których to właśnie wirtualna rzeczywistość jest podstawą dla wykonywania ćwiczeń.
Narzędzia te opierają się na odczytywaniu ruchów pacjenta za pomocą trójwymiarowej kamery (najczęściej jest to rehabilitacja z kamerą Kinect) lub prostych czujników (np. kolorowych opasek). Posiadanie skomplikowanych urządzeń jak ortezy czy egzoszkielety nie jest konieczne, aby możliwe było odczytanie ruchów pacjenta i wyświetlenie ich na ekranie. Przykładem może być system Neuroforma PRO, w którym wykorzystano wspomnianą rehabilitację z kamerą Kinect.
Pacjent staje przed ekranem, a kamera wyświetla jego obraz w stworzonym komputerowo otoczeniu. Jego zadaniem jest wykonywanie ruchów w taki sposób, aby strącić, chwycić, przeciągnąć lub podążać za obiektami na ekranie. Specjalnie zaprojektowane ćwiczenia wymagają od niego ruchów analogicznych do tych, które wykonuje się podczas tradycyjnej rehabilitacji.
Dodatkową zaletą tego typu rozwiązań jest możliwość współpracy z różnymi urządzeniami peryferyjnymi. System Neuroforma można uzupełnić o platformę posturograficzną, dzięki czemu jego zastosowanie rozszerza się o trening kontroli równowagi. Więcej o systemie Neuroforma, polskim narzędziu do wirtualnej rehabilitacji można przeczytać tutaj.
Neuroforma PRO – rehabilitacja w rozszerzonej rzeczywistości z biofeedbackiem
Neuroforma PRO to stanowisko do rehabilitacji ruchowo-poznawczej z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości. Zaawansowany system analizy obrazu w 3D, którego podstawą jest nowoczesna kamera Kinect pozwala na wykonywanie ćwiczeń w wirtualnej rzeczywistości bez żadnych czujników ruchu. Małe, mobilne stanowisko Neuroforma stwarza ogromne możliwości. Różnorodna baza ćwiczeń, angażujących jednocześnie funkcje ruchowe i poznawcze, pozwala na prowadzenie wirtualnej rehabilitacji z pacjentami o różnych potrzebach i możliwościach. Neuroforma sprawdza się w rehabilitacji pacjentów ze schorzeniami i urazami neurologicznymi, znajduje zastosowanie także w rehabilitacji pourazowej i ortopedycznej. To kompleksowe narzędzie, które zwiększy skuteczność Twojej pracy, odciąży Cię podczas pracy z pacjentami i podniesie ich zadowolenie z rehabilitacji.
Przypisy:
1 Pensieri, C., Pennacchini, M. (2014). Overview: virtual reality in medicine. Journal For Virtual Worlds Research, 7(1).
2 http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzeczywisto%C5%9B%C4%87_wirtualna
